huidkanker
Het aantal mensen met huidkanker groeit explosief. Dat komt doordat we ons vroeger niet goed insmeerden met een zonnebrandcrème en doordat we meer dan ooit naar zonbestemmingen afreizen. De zon is de grote boosdoener.
actinische keratose (zonschade)
Actinische keratose (AK), ook wel zonschade genoemd, is de voorloper van huidkanker. Het is zaak om deze plekjes niet te laten groeien maar te laten behandelen door de huisarts. De plekjes zijn vaak klein en een beetje schilferig. Het zijn plekjes waar de huid dun is en waar de huid niet goed lijkt te herstellen. De plekjes komen met name voor bij vijftig plussers. Vooral mensen met een blanke huidtype zijn hiervoor extra kwetsbaar. Geschat wordt dat bij het toenemen van de leeftijd tot 80% van deze groep mensen AK zullen ontwikkelen.
Behandeling van AK is noodzakelijk vanwege de verhoogde kans op ontwikkeling van huidkanker. Er bestaan een aantal manieren om AK te behandelen. De meest toegepaste behandelmethoden zijn bevriezing met vloeibare stikstof en het smeren van Efudix crème.
Behandeling van AK is noodzakelijk vanwege de verhoogde kans op ontwikkeling van huidkanker. Er bestaan een aantal manieren om AK te behandelen. De meest toegepaste behandelmethoden zijn bevriezing met vloeibare stikstof en het smeren van Efudix crème.
basaalcelcarcinoom
Het basaalcelcarcinoom (BCC) is de meest voorkomende vorm van huidkanker (ongeveer 85% van alle huidkankers). Het BCC ontstaat in de opperhuid, de bovenste laag van de huid, in de basaalcellenlaag. Ze komen het meest voor in het hoofd-halsgebied.
Wanneer de zon in je jongere jaren schade heeft gemaakt op je huid dan kan zich dat 20-30 jaar later ontwikkelen tot een BCC. Dat begint vaak als een plekje dat open-dicht-open-dicht gaat, dus als een klein wondje dat niet geneest. Je kunt een glanzend bultje krijgen, een zweertje, het kan zich voordoen als een eczeemplekje, maar je kunt ook een soort bolletje van wild vlees krijgen dat langzaam aan (of juist snel) groter wordt. De plekjes zijn niet gemakkelijk te herkennen, ze zijn wat geniepiger en geven zelden klachten. Gelukkig zaait een BCC zich niet uit, maar hoe eerder het huidkankerplekje verwijderd kan worden, hoe beter. De schade (het litteken) blijft dan beperkt.
Wanneer de zon in je jongere jaren schade heeft gemaakt op je huid dan kan zich dat 20-30 jaar later ontwikkelen tot een BCC. Dat begint vaak als een plekje dat open-dicht-open-dicht gaat, dus als een klein wondje dat niet geneest. Je kunt een glanzend bultje krijgen, een zweertje, het kan zich voordoen als een eczeemplekje, maar je kunt ook een soort bolletje van wild vlees krijgen dat langzaam aan (of juist snel) groter wordt. De plekjes zijn niet gemakkelijk te herkennen, ze zijn wat geniepiger en geven zelden klachten. Gelukkig zaait een BCC zich niet uit, maar hoe eerder het huidkankerplekje verwijderd kan worden, hoe beter. De schade (het litteken) blijft dan beperkt.
plaveiselcelcarcinoom
Het plaveiselcelcarcinoom (PCC) van de huid is een kwaadaardige tumor. Deze vorm van huidkanker ontstaat in de opperhuid en kan soms uitzaaien naar de lymfeklieren en andere organen. Het plaveiselcelcarcinoom komt minder vaak voor dan het basaalcelcarcinoom, maar vaker dan het melanoom. Het vormt ongeveer 10% van alle vormen van huidkanker.
Het plaveiselcelcarcinoom groeit naar boven en/of naar beneden in de huid. Als die naar boven groeit dan zie je dat die vervelende pijnlijke plekken kan geven, meestal in het hoofd-halsgebied. Via de lymfevaatjes in de huid kan het plaveiselcelcarcinoom uitzaaien.
Meestal is er bij een plaveiselcelcarcinoom (PCC) sprake van een bolvormige, huidkleurige tumor. In het midden van de tumor is er ophoping van hoornmateriaal (hoornprop). De tumor kan snel groeien: enkele mm per week. Deze komt vooral voor op huidgebieden die vaak aan de zon worden blootgesteld, zoals de (onbehaarde) schedel, het gelaat en de handruggen.
Het plaveiselcelcarcinoom ziet er aanvankelijk uit als een huidkleurig of lichtrood bultje, vaak met een ruw aanvoelend oppervlak. Het bultje wordt in de loop der tijd langzaam groter en kan uitgroeien tot een grote tumor. Soms veroorzaakt de tumor pijnklachten. Een plaveiselcelcarcinoom kan er ook uitzien als een wondje, dat geleidelijk groter wordt. Het is niet altijd gemakkelijk een plaveiselcelcarcinoom in een vroeg stadium te herkennen. Dat geldt ook voor artsen met veel ervaring op dit gebied.
Het PCC groeit sneller dan het BCC. Wanneer het PCC niet behandeld wordt kan deze huidkanker uitzaaien. De tumor zal dan het eerst uitzaaien naar de lymfeklieren. Het PCC is daardoor kwaadaardiger dan het BCC. Wanneer dit carcinoom op tijd wordt behandeld is de prognose gunstig.
Er zijn een aantal risicofactoren bekend voor het krijgen van een PCC. De meest voorkomende oorzaak is veelvuldige blootstelling aan zonlicht over een lange periode.
Het plaveiselcelcarcinoom groeit naar boven en/of naar beneden in de huid. Als die naar boven groeit dan zie je dat die vervelende pijnlijke plekken kan geven, meestal in het hoofd-halsgebied. Via de lymfevaatjes in de huid kan het plaveiselcelcarcinoom uitzaaien.
Meestal is er bij een plaveiselcelcarcinoom (PCC) sprake van een bolvormige, huidkleurige tumor. In het midden van de tumor is er ophoping van hoornmateriaal (hoornprop). De tumor kan snel groeien: enkele mm per week. Deze komt vooral voor op huidgebieden die vaak aan de zon worden blootgesteld, zoals de (onbehaarde) schedel, het gelaat en de handruggen.
Het plaveiselcelcarcinoom ziet er aanvankelijk uit als een huidkleurig of lichtrood bultje, vaak met een ruw aanvoelend oppervlak. Het bultje wordt in de loop der tijd langzaam groter en kan uitgroeien tot een grote tumor. Soms veroorzaakt de tumor pijnklachten. Een plaveiselcelcarcinoom kan er ook uitzien als een wondje, dat geleidelijk groter wordt. Het is niet altijd gemakkelijk een plaveiselcelcarcinoom in een vroeg stadium te herkennen. Dat geldt ook voor artsen met veel ervaring op dit gebied.
Het PCC groeit sneller dan het BCC. Wanneer het PCC niet behandeld wordt kan deze huidkanker uitzaaien. De tumor zal dan het eerst uitzaaien naar de lymfeklieren. Het PCC is daardoor kwaadaardiger dan het BCC. Wanneer dit carcinoom op tijd wordt behandeld is de prognose gunstig.
Er zijn een aantal risicofactoren bekend voor het krijgen van een PCC. De meest voorkomende oorzaak is veelvuldige blootstelling aan zonlicht over een lange periode.
melanoom
Het melanoom is de meest agressieve vorm van huidkanker omdat het kan uitzaaien. Bij mensen die tientallen moedervlekken hebben over het lichaam is het vaak lastig om een kwaadaardige moedervlek te vinden. Om een (beginnend) melanoom te kunnen herkennen zijn er deze twee handvatten:
ABCDE
Een vlek is verdacht als hij 1 of meer van de volgende eigenschappen heeft:
• Asymmetrie: de (moeder)vlek is niet rond maar asymmetrisch van vorm of kleur.
• Border: de (moeder)vlek heeft een onregelmatige grillige rand.
• Color: de (moeder)vlek bestaat uit verschillende kleurtinten zoals grijs, zwart, bruin en/of rood.
• Diameter: de (moeder)vlek heeft een doorsnede van meer dan 5 mm. Een moedervlek behoort, tenzij je ermee geboren bent, kleiner dan een halve centimeter te zijn. Gaat die veranderen of is die groter dan een halve centimeter, trek dan aan de bel.
• Evolving/verandering: De (moeder)vlek jeukt, bloedt, groeit of verandert van kleur/vorm.
Ugly duck
Een andere methode is om het “lelijke eendje” te vinden. Dit is een moedervlek die opvalt. Het gaat meestal om een moedervlek die veel groter is dan de rest, vele kleuren heeft (met name zwart) en ook de laatste tijd is gegroeid, of zomaar uit het niets is ontstaan.
Check je vlekje
Het is goed dat je regelmatig, zeker wanneer je veel moedervlekken hebt, je hele lichaam goed nakijkt. Vergeet ook niet op je hoofd, tussen je tenen en in je schaamstreek te kijken. Tip: maak er foto's van. Dat kan je met je fotocamera doen, of je kan de app Huidmonitor van Stichting Melanoom gebruiken.
Melanoom bij vrouwen en mannen
Het melanoom komt vaker voor bij vrouwen dan bij mannen. De gemiddelde leeftijd waarop een melanoom ontdekt wordt is 62 jaar.
Het melanoom komt bij mannen vaker voor op de romp. Vrouwen krijgen vaker een melanoom op de armen of benen. Hierdoor zijn melanomen bij vrouwen vaker beter zichtbaar waardoor ze eerder opgemerkt en behandeld worden.
Zonverbrandingen
Als je tussen je 15e en 20e levensjaar vijf of meer ernstige zonverbrandingen hebt gehad, dan verhoogt je risico op het krijgen van een melanoom met 80%. Het is daarom belangrijk om kinderen en jongvolwassenen te beschermen tegen zonnestralen. Dit is niet alleen belangrijk op het strand maar ook in het dagelijks leven; bijvoorbeeld bij het buiten spelen, fietsen of sporten. Als kinderen vanaf jonge leeftijd goede zonnebrandgewoonten ontwikkelen, dan kunnen ze zichzelf beschermen tegen problemen later.
Weren, kleren en smeren
UV schade kan leiden tot voorstadia van huidkanker, huidkanker, pigmentvlekken en rimpels. Als de zon op zijn hoogst staat dan gaan de UV stralen loodrecht door de atmosfeer naar de aarde en is de UV straling het sterkst. Probeer uit de zon te blijven tussen 12 en 3 uur. Ga je toch de zon in, bescherm je huid dan met kleding. De huid die overblijft en niet beschermd is door kleding, een pet of zonnebril moet je insmeren met een zonnebrandcrème. Koop elk jaar een nieuw product als het open is geweest, smeer voldoende dik en smeer elke 2 uur en vaker als je gezwommen hebt of als je gezweet hebt. Met weren, kleren en smeren kun je het grootste gedeelte van UV schade voorkomen.
Bron: dr. Annemie Galimont, oncodermatoloog, www.onlinedermatologie.nl.
ABCDE
Een vlek is verdacht als hij 1 of meer van de volgende eigenschappen heeft:
• Asymmetrie: de (moeder)vlek is niet rond maar asymmetrisch van vorm of kleur.
• Border: de (moeder)vlek heeft een onregelmatige grillige rand.
• Color: de (moeder)vlek bestaat uit verschillende kleurtinten zoals grijs, zwart, bruin en/of rood.
• Diameter: de (moeder)vlek heeft een doorsnede van meer dan 5 mm. Een moedervlek behoort, tenzij je ermee geboren bent, kleiner dan een halve centimeter te zijn. Gaat die veranderen of is die groter dan een halve centimeter, trek dan aan de bel.
• Evolving/verandering: De (moeder)vlek jeukt, bloedt, groeit of verandert van kleur/vorm.
Ugly duck
Een andere methode is om het “lelijke eendje” te vinden. Dit is een moedervlek die opvalt. Het gaat meestal om een moedervlek die veel groter is dan de rest, vele kleuren heeft (met name zwart) en ook de laatste tijd is gegroeid, of zomaar uit het niets is ontstaan.
Check je vlekje
Het is goed dat je regelmatig, zeker wanneer je veel moedervlekken hebt, je hele lichaam goed nakijkt. Vergeet ook niet op je hoofd, tussen je tenen en in je schaamstreek te kijken. Tip: maak er foto's van. Dat kan je met je fotocamera doen, of je kan de app Huidmonitor van Stichting Melanoom gebruiken.
Melanoom bij vrouwen en mannen
Het melanoom komt vaker voor bij vrouwen dan bij mannen. De gemiddelde leeftijd waarop een melanoom ontdekt wordt is 62 jaar.
Het melanoom komt bij mannen vaker voor op de romp. Vrouwen krijgen vaker een melanoom op de armen of benen. Hierdoor zijn melanomen bij vrouwen vaker beter zichtbaar waardoor ze eerder opgemerkt en behandeld worden.
Zonverbrandingen
Als je tussen je 15e en 20e levensjaar vijf of meer ernstige zonverbrandingen hebt gehad, dan verhoogt je risico op het krijgen van een melanoom met 80%. Het is daarom belangrijk om kinderen en jongvolwassenen te beschermen tegen zonnestralen. Dit is niet alleen belangrijk op het strand maar ook in het dagelijks leven; bijvoorbeeld bij het buiten spelen, fietsen of sporten. Als kinderen vanaf jonge leeftijd goede zonnebrandgewoonten ontwikkelen, dan kunnen ze zichzelf beschermen tegen problemen later.
Weren, kleren en smeren
UV schade kan leiden tot voorstadia van huidkanker, huidkanker, pigmentvlekken en rimpels. Als de zon op zijn hoogst staat dan gaan de UV stralen loodrecht door de atmosfeer naar de aarde en is de UV straling het sterkst. Probeer uit de zon te blijven tussen 12 en 3 uur. Ga je toch de zon in, bescherm je huid dan met kleding. De huid die overblijft en niet beschermd is door kleding, een pet of zonnebril moet je insmeren met een zonnebrandcrème. Koop elk jaar een nieuw product als het open is geweest, smeer voldoende dik en smeer elke 2 uur en vaker als je gezwommen hebt of als je gezweet hebt. Met weren, kleren en smeren kun je het grootste gedeelte van UV schade voorkomen.
Bron: dr. Annemie Galimont, oncodermatoloog, www.onlinedermatologie.nl.
